Λάθος #1: «Τρεισήμισι χρόνια»
Το σωστό: «Τριάμισι χρόνια», «τρεισήμισι μέρες» (όπως ακριβώς λέμε «τρία χρόνια» και «τρεις μέρες»).
Επίσης: «Θα σε πάρω τηλέφωνο στις 4:30 (τεσσερισήμισι και όχι τεσσεράμισι)».
Λάθος #2: «Θα ήθελα να πω σε όλους όσους με στήριξαν...»
Το σωστό: «Θα ήθελα να πω σε όλους όσοι με στήριξαν...».
Το «όσοι» είναι υποκείμενο στη δευτερεύουσα πρόταση με ρήμα το «στήριξαν», άρα πρέπει να μπει σε ονομαστική.
Λάθος #3: Τον επικεφαλή, του επικεφαλούς, οι επικεφαλείς
Το σωστό: Ο επικεφαλής, του επικεφαλής, τον επικεφαλής, οι επικεφαλής κλπ. Άκλιτος τύπος.
Τυπικά, η λέξη «επικεφαλής» είναι επιρρηματική φράση, αποτελούμενη από μία πρόθεση (επί) και ένα ουσιαστικό σε γενική (κεφαλής). Ωστόσο, χρησιμοποιείται κυρίως σε θέση ουσιαστικού ή επιθέτου, κάτι που έχει δημιουργήσει όλη αυτήν τη σύγχυση.
Λάθος #4: «Σε παρακαλώ, παρήγγειλε και για εμένα»
Το σωστό: «Σε παρακαλώ, παράγγειλε και για εμένα».
Τα σύνθετα ρήματα με προθέσεις, που παίρνουν εσωτερική αύξηση στον παρατατικό και στον αόριστο, συχνά μπερδεύουν τους ομιλητές, με αποτέλεσμα αυτοί να χρησιμοποιούν την αύξηση και στην προστακτική. Ωστόσο, στην προστακτική, η εσωτερική αύξηση του ρήματος δεν διατηρείται. Έτσι, έχουμε «απόφυγε», «αντίγραψε», «επανάλαβε» και όχι «απέφυγε», «αντέγραψε», «επανέλαβε» (τα οποία είναι σωστά για την οριστική αορίστου). Δηλαδή: «Επανάλαβέ μου, σε παρακαλώ» και «Η Μαρία επανέλαβε για ακόμα μία φορά το ίδιο λάθος».
Λάθος #5: «Υπέρ του δέοντος»
Το σωστό: «Υπέρ το δέον».
Η πρόθεση υπέρ συντάσσεται με γενική όταν δηλώνει υπεράσπιση ή σκοπό, αλλά με αιτιατική όταν δηλώνει την υπέρβαση ορίων. Σωστό είναι και το «πέραν του δέοντος».
Λάθος #6: «Καταρχήν, πρέπει να καταλάβεις ότι αυτό είναι λάθος»
Το σωστό: «Καταρχάς, πρέπει να καταλάβεις ότι αυτό είναι λάθος».
«Καταρχήν» σημαίνει «κατά βάση», «στην ουσία», «στα βασικά σημεία». «Καταρχάς» σημαίνει «αρχικά», «στην αρχή».
Λάθος #7: «Το ταξίδι θα πραγματοποιηθεί ανεξαρτήτων καιρικών συνθηκών» ή «Το μειωμένο εισιτήριο ισχύει για όλους, ανεξαρτήτου ηλικίας»
Το σωστό: «Το ταξίδι θα πραγματοποιηθεί ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών» ή «το μειωμένο εισιτήριο ισχύει για όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας».
Για να πούμε «ανεξάρτητα από» χρησιμοποιούμε το επίρρημα «ανεξαρτήτως» (που συντάσσεται με γενική) και όχι το επίθετο ανεξάρτητος, -η, -ο. Ως επίρρημα, το «ανεξαρτήτως» είναι άκλιτο. Έτσι, έχουμε «ανεξαρτήτως θρησκεύματος», «ανεξαρτήτως ηλικίας», «ανεξαρτήτως τύπου», «ανεξαρτήτως δυσκολιών».
Λάθος #8: «Οι τέως πρόεδροι της Βουλής»
Το σωστό: «Οι πρώην πρόεδροι της Βουλής» και «Ο τέως πρόεδρος της Βουλής».
Η λέξη «πρώην »χρησιμοποιείται για οποιονδήποτε κατείχε στο παρελθόν μια ιδιότητα, ενώ η λέξη «τέως» χρησιμοποιείται για αυτόν που κατείχε την ιδιότητα ή το αξίωμα αμέσως πριν από τον σημερινό κάτοχο ή είναι ο τελευταίος που το κατείχε. Τέως είναι, δηλαδή, ο αμέσως προηγούμενος, ενώ πρώην είναι όλοι όσοι προηγήθηκαν (συμπεριλαμβανομένου του τέως).
