Ποια είναι τα πραγματικά νούμερα
Είναι γνωστό ότι οι καπνιστές έχουν κατά μέσο όρο χαμηλότερο σωματικό βάρος από τους μη καπνιστές και ότι η διακοπή του καπνίσματος συνοδεύεται από αύξηση του σωματικού βάρους. Περίπου το 80% των καπνιστών που διακόπτουν το κάπνισμα αυξάνει το βάρος του κατά 5-6 κιλά, κυρίως μέσα στα δύο πρώτα χρόνια. Η πρόσληψη βάρους με τη διακοπή του καπνίσματος δεν είναι όμως κάτι το δεδομένο. Από μελέτες πάντως έχει φανεί ότι μόνο 10% των ατόμων που διακόπτουν το κάπνισμα παίρνουν πάνω από 12-14 κιλά.
Αιτίες πρόσληψης βάρους με τη διακοπή του καπνίσματος
Ερωτηματικά προκύπτουν σχετικά με το γιατί παίρνουμε κιλά όταν κόβουμε το κάπνισμα. Ευθύνεται το αυξημένο τσιμπολόγημα που συνήθως ακολουθεί, η ελαφρά μείωση στο βασικό μεταβολικό ρυθμό ή ορισμένα γονίδιά μας; Η απάντηση είναι ότι πιθανότατα ευθύνονται όλα τα παραπάνω.
Εν μέρει, λοιπόν, αυτό εξηγείται λόγω της προσαρμοστικής θερμογένεσης, η οποία διεγείρεται από τη νικοτίνη. Με απλά λόγια, με τη νικοτίνη αυξάνεται ελαφρά ο μεταβολισμός μας. Από μελέτες έχει εξαχθεί το συμπέρασμα ότι 20 τσιγάρα προκαλούν αύξηση του βασικού μεταβολισμού κατά 8%-11%. Οπότε με τη διακοπή του καπνίσματος επέρχεται μία μείωση στο βασικό μεταβολικό ρυθμό που ευνοεί την αύξηση του βάρους.
Επιπλέον, παρατηρείται έντονα ότι όσοι διακόπτουν το κάπνισμα έχουν την τάση να τρώνε περισσότερο και κυρίως να τσιμπολογούν πιο πολύ. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι η νικοτίνη, το πιο ενεργό συστατικό του καπνού, προκαλεί καταστολή της όρεξης, καθώς έχει βρεθεί ότι αναστέλλει την παραγωγή στον υποθάλαμο του νευροπεπτιδίου Υ (ΝPY), ενός ισχυρού διεγερτικού της όρεξης. Έτσι, όταν διακόπτεται το κάπνισμα πιθανόν σε ορισμένους ανθρώπους να αυξηθεί η όρεξη. Η τάση αυτή όμως έχει και ψυχολογική διάσταση, καθώς πολλοί πρώην καπνιστές προσπαθούν να καταπολεμήσουν την επιθυμία τους για το τσιγάρο με αυξημένο τσιμπολόγημα.
Τελευταίες μελέτες δείχνουν ωστόσο ότι η τάση αύξησης του βάρους μετά τη διακοπή του καπνίσματος σχετίζεται και με γενετικούς παράγοντες. Επιστήμονες ανακάλυψαν ένα γονίδιο καύσης λίπους που γίνεται πιο ενεργό όταν εκτεθεί σε καπνό, γεγονός που εξηγεί ενδεχομένως γιατί οι καπνιστές αρχίζουν να παίρνουν βάρος μόλις διακόψουν το κάπνισμα. Συγκεκριμένα, παρατήρησαν ότι το εν λόγω γονίδιο είναι πολύ πιο δραστήριο στην παραγωγή της λιποδιαλυτικής πρωτεΐνης στους καπνιστές σε σχέση με τους μη καπνιστές. Περαιτέρω έρευνες απαιτούνται.
Πρακτικές διατροφικές συμβουλές προκειμένου η διακοπή του καπνίσματος να μην οδηγήσει σε αύξηση βάρους
Η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας και η εφαρμογή ενός ισορροπημένου πλάνου διατροφής είναι οι ενδεδειγμένες λύσεις. Η φυσική δραστηριότητα αφενός μεν αποτρέπει την πρόσληψη τροφής, αφετέρου βοηθά στην αύξηση των καύσεων.
Ένα ισορροπημένο πλάνο διατροφής πρέπει να περιέχει πολλά μικρά συχνά γεύματα χαμηλών θερμίδων (φρούτα, λαχανικά, δημητριακά, κράκερς σικάλεως), έτσι ώστε να διατηρούνται και απασχολημένα το μυαλό και τα χέρια.
Πιο συγκεριμένα:
-Απόφυγε τα μεγάλα γεύματα, καθώς επίσης και την κατανάλωση αλκοόλ, που τείνει να αυξάνεται μετά τη διακοπή του καπνίσματος.
-Πίνε αρκετό νερό.
-Αν θέλεις να απασχολήσεις τα χέρια σου, παίξε με ένα μικρό αντικείμενο, όπως ένα μολύβι.
-Αν νιώθεις ανάγκη να φας ένα σνακ για να βάλεις κάτι στο στόμα σου, να επιλέγεις φρούτα και λαχανικά, καραμέλες ή τσίχλες χωρίς ζάχαρη.
-Να βουρτσίζεις συχνά τα δόντια σου για να έχεις δροσερή και καθαρή γεύση στο στόμα, την οποία δεν θα θελήσεις να καταστρέψεις με το κάπνισμα.
-Μείνε απασχολημένη. Διάβασε, γράψε, βγες έξω, ασχολήσου με ένα καινούργιο άθλημα!
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την Κλινική Διαιτολόγο - Διατροφολόγο Μαριέττα Μαρκούση
MSc στην Αθλητική Διατροφή, Χαροκόπειο Παν/μιο Αθηνών
Σπάρτης 4, Αθήνα
Αναξαγόρα 9, Ν. Ερυθραία
Τηλ: 210-8672122
www.mariettamarkousi.gr
